نروژ چگونه پول نفت را خرج می کند؟
نروژ پنجمین کشور صادرکننده نفت دنیا است و درآمد سالانه نفتش حدود 40 میلیارد دلار است، اقتصاد نروژ البته تنها مبتنی و متکی بر نفت نیست. در همه تحقیقهای بینالمللی درباره نابرابری درآمدی کشورها، نروژ در صدر کشورهایی است که نابرابری درآمدی ندارند. ثروت در این کشور به صورت عادلانه و یکپارچه میان مردم توزیع میشود.
اینجا نروژ است، چهارمین کشور ثروتمند دنیا، کشوری که 80 درصد هزینه مهدکودکها را دولت بهصورت یارانه پرداخت میکند. به همین خاطر والدین میتوانند ماهی 116 دلار اضافه بر شهریه مهدکودک، برای حضور یک سرآشپز حرفهای برای کودکانشان بپردازند. به ویژه اگر بدانید که حقوق ماهانه مردم نروژ 50 درصد از متوسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا بالاتر است. نروژ عضو اتحادیه اروپا نیست.
این توزیع عادلانه ثروت در جامعه، نکتهای است که نروژ را از دیگر کشورهای نفتی جهان منحصربهفرد و مجزا میکند، اما نروژ چطور ثروت نفتش را مدیریت میکند؟
تا سال 1969 یعنی قبل از آنکه نفت کشف شود، استاوانگر که اکنون بندر نفتی در دریای شمال و پایتخت نفتی نروژ است، یک شهر ماهیگیری بود که مهمترین و هیجانانگیزترین اخبارش به فصل ماهیگیری مربوط میشد. کاهش شدید منابع شیلات دریای شمال در سال 1870، این شهر و کل نروژ را تحت تاثیر قرار داد. جریان پرشتاب صنعتیشدن همسایگان نروژ باعث این کاهش منابع شیلات شدهبود. این وضعیت برای مدتی ادامه داشت تا اینکه نفت همه چیز را تغییر داد.
در سال 1960 و قبل از اکتشاف نفت، استاندارد زندگی در نروژ 30 تا 40 درصد پایینتر از سوئد و دانمارک بود. اکنون اما استاندارد زندگی بسیار بالاتر از این کشورهاست. شهر استاوانگر از یک شهر 90 هزار نفری در دهه 1960 به یک مرکز استان با جمعیتی بالغ بر 204 هزار نفر تبدیل شد. نفت این شهر را کاملا تغییر داد، به طوریکه محل پهلوگیری و رفتوآمد کشتیهای نفتی شد، دانشگاهی با ظرفیت 10 هزار دانشجو در آن ساخته شد و صاحب چندین سالن کنسرت و موزه شد. در نقاط دیگر ساحل غربی نروژ که 70 چاه نفتی در آن واقع است هم به همین صورت پیشرفت و تحول صورت گرفت.
بیماری هلندی
صنعت نفت به یک باره و از همان ابتدا، نروژ 5 میلیون نفری را ثروتمند و کامیاب نکرد. نروژ هم مانند دیگر کشورهای نفتی، به بیماری هلندی مبتلا شد. این عبارتی است که به زیان اقتصادی ناشی از وابستگی به نفت به نهادها و ساختار اقتصاد و سیستم صادرات و واردات کشورها گفته میشود. چون ابتدا این زیان در هلند کشف شد و مورد بررسی قرار گرفت نامش به بیماری هلندی موسوم شد.
در شهر استاوانگر مردی زندگی میکند که از ابتدا شاهد تاریخچه نفتی نروژ بوده است. او یک عراقی به نام فاروق القسیم است که کارش با نفت را در بصره و به عنوان زمینشناس نفتی شروع کرد، اما در 30 سالگی به همراه همسر نروژیاش برای درمان پزشکی پسرش به نروژ رفت. در سال 1968 وقتی او به نروژ رفت، در وزارت نفت مشغول به کار شد. این شغل دائمی شد و او از سال 1973 تا 1991 مدیریت منابع نفتی نروژ را به عهده داشت. بعد هم بازنشسته شد و به کار مشاوره نفتی در سطح بینالمللی پرداخت. او زمانی را که اولین اکتشافات نفتی در نروژ صورت گرفت و واکنش مردم این کشور را به یاد میآورد.
مردم از درآمد سرشاری که این مایع سیاه میتوانست برای کشورشان به همراه بیاورد، خشنود بودند. پول نفت مستقیما به بودجه دولت راه یافت و هزینهها بالا رفت، اما در سال 1972 معلوم شد که اقتصاد دچار مشکل شدهاست. نروژ چهار سال به بیماری هلندی مبتلا شد. دستمزدها بالا رفتهبود، کارخانهها در رقابت با صنعت نفت، کارگران خود را از دست میدادند و خارجیها برای سرمایهگذاری در صنعت نفت نروژ هجوم میآوردند. این هجوم ارزش پول نروژ را بالا برد و به همین خاطر مصرفکنندگان کالاهای صادراتی نروژ توان خرید این کالاها را نداشتند.
واکنش اولیه دولت، تقسیم یارانه نفتی میان مردم بود، اما در سال 1976، دولت نروژتصمیم گرفت که جلوی این روند را بگیرد. دولت متوجه تخریبهای ناشی از سونامی پول نفت شده بود. دولت نروژ تصمیم گرفت کاری را بکند که دیگر دولتهای نفتی آن زمان مانند عراق یا دیگر کشورهای خاورمیانه هیچ گاه نکردند. دولت عمدا مسیر ورود پول نفت به اقتصاد را بست. دولت نروژ ابتدا همه مزایا و اضافه درآمد شرکتهای نفتی را جمع کرد و آن را در زمینه اکتشاف و تحقیق برای تولید نفت بیشتر سرمایهگذاری کرد. در سال 1995، سیل درآمدهای نفتی بیشتر شد.
به همین خاطر دولت نروژ صندوقی مخصوص برای جمعآوری درآمدهای مازاد نفتی تاسیس و اعلام کرد که این دارایی نسل آینده نروژیهاست. دولت خودش را از دست زدن به این صندوق منع کرد و قرار شد که تنها 4 درصد از درآمدهای نفتی در داخل هزینه شود و بقیه این پول صرف سرمایهگذاری در خارج برای خرید سهام شرکتهای سودده جهانی یا طرحهای پرسود شود. درواقع دولت نروژ پول نفت را به تبعید فرستاد.
نتیجه این شد که درآمدهای نفتی نروژ از سال 1995 به جای آنکه مستقیما به سمت اقتصاد روانه شود، در صندوقی جمع شود که اکنون ارزش آن به 890 میلیارد دلار رسیدهاست. این یعنی سهم هر شهروند نروژی در این صندوق معادل 170 هزار دلار است. بخشی از این پول البته صرف دوران بازنشستگی نروژیها میشود چون نروژ با رشد جمعیت سالمند روبهرو است، اما هدف اصلی این صندوق، اطمینان از عدم وابستگی اقتصاد نروژ به پول نفت و برنامهریزی برای روز مبادایی است که نفت تمام شود یا قیمتش مانند این روزها، به شدت کاهش یابد. این تئوری به خوبی جواب دادهاست.
اگر از شهر نفتی استاوانگر 45 دقیقه رانندگی کنید و دورتر بروید، به مزرعه پرورش ماهی سالمون می رسید. نروژ دومین صادرکننده محصولات دریایی در جهان است.
نروژ در ردهبندیهای جهانی، از نظر اعتماد میان شهروندان و دولت همواره در رده نخست قرار داشتهاست. یکی از دلایل این اعتماد، نحوه مدیریت درآمد و ثروت نفت و این کشور در سالهای اخیر بهگونهای بوده که این ثروت برای نسلهای بعدی هم باقی بماند.
خریدار مدال نوبل جیمز واتسون آن را به عنوان هدیه برمی گرداند
ثروتمندترین مرد روسیه فاش کرده است که او همان کسی است که اخیرا مدال نوبل جیمز واتسون را در یک حراجی خریداری کرده و حالا قصد دارد مدال را به صاحب اصلی اش برگرداند.
آلیشر عثمان اف غول صنایع فولاد و ارتباطات راه دور روسیه گفت که آقای واتسون "مستحق" این مدال است و او از اینکه این دانشمند احساس می کرده باید مدال را بفروشد"ناراحت" بود.
جایزه نوبل پزشکی ۱۹۶۲ به جیمز واتسون، موریس ویلکینز و فرانسیس کریک اهدا شد که هر کدام یک مدال طلا گرفتند.
او جایزه اش را هفته پیش حراج کرد که به بهای ۴.۸ میلیون دلار فروش رفت.
آقای عثمان اف در بیانیه ای گفت که او همان کسی است که هفته گذشته مدال را به صورت ناشناس طی تماسی تلفنی خریده بود.
او گفت: "به نظر من وضعیتی که در آن یک دانشمند برجسته مجبور به فروش مدالی می شود که نشان شناسایی دستاوردهای اوست، غیرقابل قبول است."
"جیمز واتسون یکی از بزرگترین زیست شناسان در تاریخ بشر است و جایزه او برای کشف ساختمان دی ان ای باید نزد او بماند."
نشریه آمریکایی فوربز میزان دارایی های آقای عثمان اف را ۱۵.۸ میلیارد دلار تخمین زده است. او از سهام داران عمده باشگاه فوتبال آرسنال است و در فهرست ثروتمندان سال ۲۰۱۳ بریتانیا در صدر قرار گرفت.
این اولین بار بود که یک مدال نوبل از طرف یک دریافت کننده آن که هنوز زنده است حراج می شد.
آقای واتسون، ۸۶ ساله، از مبلغ به فروش رفته مدال ابراز خوشحالی کرده و گفته بود که بخشی از آن را به مراکز تحقیقاتی و موسسات خیریه اهدا خواهد کرد.
آقای واتسون گفته بود مدال را به خاطر آن فروخته که پس از اظهاراتش در سال ۲۰۰۷ درباره نژاد شدیدا از سوی جامعه علمی سرزنش شده بود.
او در آن سال در مصاحبه ای با ساندی تایمز نژاد را به هوش مربوط دانسته بود دایر بر اینکه سطح هوشی در آفریقا پایین تر است، که به خاطر آن مورد انتقادهای زیادی قرار گرفت.
او همان زمان از اظهاراتش چنین عذر خواهی کرد: "من از همه کسانی که از حرف های من چنین برداشت کرده اند که آفریقا به عنوان یک قاره به نوعی از لحاظ ژنتیکی در سطحی پایین تر است به طور نامشروط عذرخواهی می کنم. منظور من این نبوده. مهمتر از نظر من اینکه چنین اعتقادی هیچ مبنای علمی ندارد."
آقای واتسون اخیرا در مصاحبه ای با فایننشیال تایمز گفت که از زمان آن مصاحبه احساس می کند که دیگر به رسمیت شناخته نمی شود.
آری انسانیت هنوز نمرده ...
کاشف ساختار “DNA” جایزۀ نوبل خود را ۴٫۷ میلیون دلار فروخت!
شاید وقتی جیمز واتسون، کاشف ساختار DNA برنده جایزه نوبل سال ۱۹۶۲ شد هرگز فکر نمی کرد روزی به دلیل شرایط نامساعد مالی مجبور شود ارزشمندترین دستاورد زندگی خود، که نتیجه سال ها تحقیق و پژوهش در حوزه علم ژنتیک بوده است، را بفروشد. این نخستین بار است که دانشمندی در زمان حیات خود تصمیم می گیرد این جایزه را بفروشد.
مدال جایزه نوبل جیمز واتسون، کاشف ساختار مولکول “DNA” در حراجی کریستیز به قیمت گزاف به فروش رفت. این پژوهشگر سرشناس از هفت سال پیش به دلیل سخنان خود در یک مصاحبه دچار مشکلات مالی شده بود، و در نهایت تصمیم گرفت در سن ۸۶ سالگی نوبل خود را برای فروش به حراج بگذارد. پنجشنبه شب (۴دسامبر / ۱۳ آذر) همراه همسر و پسرش در حراجی معروف کریستیز در لندن حضور پیدا کرد و در این حراجی شاهد بود که قیمتهای پیشنهادی برای خرید مدال جایزه نوبل او، بالا و بالاتر رفت و در نهایت خریداری ناشناس تلفنی با پیشنهاد پرداخت ۴ میلیون و ۷۶۰ هزار دلار رکورد خرید مدال نوبل را شکست.
واتسون پس از فروختن مدال نوبل خود به روزنامه “نیویورک تایمز” گفت که از نتیجه حراجی راضی است و اعلام کرد که تصمیم دارد بخشی از این پول را به چند مرکز علمی اهدا کند که از او در گذشته حمایت کردند.
علم بهتر است یا ثروت !