زندگی صحنه یکتای هنرمندی ماست
هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود صحنه پیوسته به جاست
خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد .
انوشیروان کیانی
(anoshirvan.kiani@yahoo.com)
امیر کیانی
(aradkiani91@gmail.com)
چکیده
عشق ایرانیان به آب و درخت و گل، از باغ محیطی مقدس ساخت؛ باغ مکانی است که از رابطه میان انسان و طبیعت سخن میگوید. این باغ حاصل اندیشهای است که آب را از لایههای پنهان زمین کویر، فرسنگها هدایت کرده تا از چشمهای در میان انبوهی از درختان آشکار سازد. باغ ایرانی گاهی در حیاط کوچکی از خانهای، زمانی در صحن و حیاط مسجدی و گاهی در چهارباغ شهری یا باغ_شهری پدیدار میشود. باغ ایرانی از ترکیب ساده و موزون، رابطه صحیح و استوار، سلسلهمراتب حسابشده، منطـق عقلایی، نظام هندسی مشـخص، آسـه بندی منظم، خطوط عمود بر هم، تخت کرتهای چهارضلعی، تقسیمات متعادل، گذرگاههای مستقیم هدفدار که به گاه نیاز با گشادگی فضایی میآمیزند، شبکه مترنم جهتدار آب که در فضاهای باز و پوشیده وسعت یافته و به چهره آسمان و آسمانه لبخند شادمانه میزنند، تشکیل یافته است. با اندک نگاهی به آثار هنری ایرانیان و تأملی کوتاه در آنها درمییابیم که سرچشمه تمامی هنرهای ایرانی برگرفته از تجسم عینی اندیشه مردمانی است که تلاش کردهاند جهانبینی خود را در قالب آن هنر بیان کنند. طبیعت دستاورد معمار هسـتی، خداوندگار عالم است و اغلب برای معماران سرچشمه الهام بوده است. به دلیل گرایش ذاتی و فطری انسانها در تعامل با طبیعت و تأثیرات قابلتوجه ارتباط با طبیعت در روح و جسم آدمی، بشر همواره به دنبال ایجاد رابطهای منطقی و مناسب میان فضای درون و طبیعت بیرون بوده است. امروزه نیاز جسمی و روحی انسان به برقراری ارتباط با طبیعت موجب گردیده که در همه جوامع، طبیعت بهمثابه میراث فرهنگی تلقی شود؛ ازاینرو باغ ایرانی بهعنوان نمونه متعالی از منظر ایران، تصویر باورهای انسان ایرانی ـ اسلامی در بطن تاریخ است که علیرغم ناملایمات، همچنان بهعنوان الگویی موفق از آن یاد میشود. باغ در مقام برخوردگاه آدمیان و اندیشههایشان و بهعنوان میعادگاه زمین و آسمان و نقطه تلاقی عملکرد و پندار، بهترین جای تجربه عرفانی است. در این پژوهش ابتدا به موضوع باغ سازی و تعریف آن پرداخته، پسازآن به تعریف و معرفی ویژگیهای آن و سپس به موضوع قداست در عناصر باغ ایرانی میپردازیم و چرایی مقدس بودن این عناصر را تجزیهوتحلیل مینماییم. روش تحقیق در این پژوهش بهصورت مروری-تحلیلی بوده و محقق از طریق اسناد و مطالعات کتابخانهای و فیشبرداری از مقالات متعدد و مرتبط به گردآوری مطالب پرداخته و درنهایت با جمعبندی مطالب نتیجهگیری کلی ارائه گردیده است.
کلمات کلیدی: باغ، باغ ایرانی، قداست، باغ مقدس، کیفیت قدسی
انوشیروان کیانی
anoshirvan.kiani@yahoo.com
چکیده
بشر از زمانی که پا به عرصه وجود گذاشت و بر روی زمین گام نهاد همواره در پی کشف و خلق پدیدههای طبیعی بود و ازآنجاییکه خداوند در قرآن کریم میفرماید: ما از روح خود در انسان دمیدیم بشر نیز بهنوعی خالق محسوب میشود و این ویژگی از آفریدگار در وجود او دمیده شده است. روح هنرمند و کاشف انسان در طول تاریخ در پی کشف و شهود و رفع نیازهای مادی و روحی و روانی خود بوده است و هنر ریشه در نهاد انسان دارد. معماری یکی از هنرهای ذاتی بشر بوده و انسان نخستین از ابتدا در پی سرپناهی برای خود بوده است که نیازهای روحی و روانیاش را برطرف کند. ازآنجاکه معماری پدید آمدن ایده و الگویی در ذهن معمار است پس معمار با در نظر گرفتن حالات درونی خود به خلق اثر هنری میپردازد و ازآنجاییکه اول خالق خداوند است انسان نیز دست به خلق و استفاده از طبیعت آفریدهشده زده و به نوآوری روی میآورد، پس معماری قداستی ماورایی دارد و از هنرهای مقدس به شمار میرود. ماحصل کار معمار یک اثر هنری شگفتانگیز است که برای استفاده در خدمت او قرار میگیرد و درنهایت مورد تفوق همگان است. البته مقصود بناهای معماری ارزشمند است که جوشیده از دل هنرمند است. پس از بررسی معماری از دیدگاه سنتی و همینطور دانشمندان عصر مدرنیته می توان نتیجه گرفت که معماری هنریست مقدس زیرا حاصل کار یک معمار خلق یک اثر ماندگار و زیباست. در این پژوهش ابتدا به موضوع هنر و تعریف آن پرداخته، پسازآن به تعریف معماری و معرفی ویژگیهای آن و سپس به قداست معماری میپردازیم و چرایی مقدس بودن هنر معماری را تجزیهوتحلیل مینماییم. روش تحقیق در این پژوهش بهصورت مروری-تحلیلی بوده و محقق از طریق اسناد و مطالعات کتابخانهای و فیشبرداری از مقالات متعدد و مرتبط به گردآوری مطالب پرداخته و درنهایت با جمعبندی مطالب نتیجهگیری کلی ارائه گردیده است.
کلیدواژهها: هنر، معماری، قداست، هنر مقدس، معماری مقدس
حکمت مکانیابی در باغهای ایرانی
انوشیروان کیانی
(anoshirvan.kiani@yahoo.com)
چکیده
باغ ایرانی از دیرباز سابقه طولانی دارد و درختکاری از امور مقدس به شمار میرفت. قدمت باغ ایرانی بهاندازه تمدن و فرهنگ ماست و ادراک باغ ایرانی به پیچیدگی هنر و فرهنگ ایرانی است. باغ ایرانی ترکیب ظریف و منسجمی از امکانات طبیعی، باورها، آرزوها، دانش و فناوری است. بهراستیکه هدف از احداث این پردیسها بهشتی زمینی برای ایرانیان بود که در آن با آسایش و آرامش تفرج کنند و دمی در آن بیاسایند. از بخور دادن همهجا با رایحه گلهای فرش شده، وجود درختان بلند برای ایجاد سایه و چشمه پاشش ثابت آب برای خنک کردن هوا، تنفس بوی عطر گل یاس و رایحه جادویی گل محمدی، درمان بیماریهای روحی و روانی، تماشای بالبال زدن کبوترها و شنیدن آوای بلبلان نغمهخوان، خلق بهاران جاودان در فضا، تصویرسازی زندگی پس از مرگ، اینها تنها بخش اندکی از حکمت نهفته در باغ سراسر حکمت ایرانی است. برای احداث پردیس (باغ) اول شرط مهم انتخاب مکان مناسب بوده است. مکان محصولی مادی است که با سایر محصولات مادی ازجمله مردم ارتباط دارد و این محصولات با یکدیگر در روابط اجتماعی که محصول تاریخ است وارد میشوند و شکل، کارکرد و معنایی به مکان میبخشند. در حقیقت مکان تکیهگاه مادی عملکردهاست که در یکزمان انجام میگیرد. در این تحقیق ابتدا عناصر و ساختار کلی باغ ایرانی و عوامل مؤثر جهت قرارگیری محل باغ را معرفی و سپس به حکمت مکانیابی باغهای ایرانی میپردازیم و عوامل مهم در انتخاب مکان مناسب را بررسی و تحلیل مینماییم. روش تحقیق در این پژوهش بهصورت مروری-تحلیلی بوده و محقق بر اساس شواهد نظری و از طریق مطالعات کتابخانهای و فیشبرداری از مقالات متعدد و مرتبط به گردآوری مطالب پرداخته و درنهایت با جمعبندی مطالب نتیجهگیری کلی ارائه گردیده است.
کلمات کلیدی: باغ ایرانی، حکمت، مکانیابی، انتخاب مکان، استقرار باغ